نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد ؟ آیا نوروفیدبک تاثیر دارد ؟
در سال‌های اخیر و با پیشرفت روزافزون علم روان‌شناسی، نوروفیدبک که با نام بیوفیدبک EEG نیز شناخته می‌شود، به عنوان یک رویکرد غیرتهاجمی و بدون دارو برای درمان بیماری‌های مبتنی بر مغز، از جمله ADHD، اختلالات اضطرابی و حتی اوتیسم، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. با این حال، بسیاری از مردم درمورد نوروفیدبک نمی‌دانند و یا می‌پرسند، “آیا نوروفیدبک واقعاً جواب می‌دهد؟”
در این مقاله قصد داریم در مورد روش درمانی نوروفیدبک و دستگاه نوروفیدبک صحبت کرده و به سؤالاتی چون نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟ آیا نوروفیدبک تأثیر دارد؟ پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
روش نوروفیدبک چیست؟
این که نوروفیدبک چیست سؤال بسیاری از مراجعانی است که این روش درمانی را به آنها پیشنهاد می‌دهیم؛ لذا در این قسمت، در مورد روش نوروفیدبک اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار می‌دهیم.
نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که مغز را تشویق می‌کند تا الگوهای فعالیت سالم‌تری ایجاد کند. هدف درمان تنها تغییر طرز فکر و احساس شما نیست، بلکه تغییر مغز شما در سطح بیولوژیکی برای عملکرد بهتر است. تحقیقات اخیر نشان داده است که وقتی مغز از حمایت مناسب برخوردار شود، توانایی تغییر و انطباق را دارد، خاصیتی که به عنوان نوروپلاستیسیته شناخته می‌شود. نوروفیدبک می‌تواند این فرایند عصبی پلاستیسیته را تشویق و تسریع کند.
نوروفیدبک امواج مغزی بیمار را اندازه گیری می‌کند و به بیمار بازخوردی در زمان واقعی درباره نحوه عملکرد مغز ارائه می‌دهد. این نوعی بیوفیدبک است که یک تکنیک ذهن – بدن است که هدف آن کمک به بیماران برای کنترل داوطلبانه برخی از عملکردهای بدن است که معمولاً غیرارادی هستند (مانند ضربان قلب، انقباض عضلانی یا امواج مغزی). بیوفیدبک از ابزارهای الکترونیکی که دستگاه نوروفیدبک نام دارد، استفاده می‌کند تا فرایندهای فیزیولوژیکی خاصی را که در بدن بیمار اتفاق می‌افتد و معمولاً از آنها آگاه نیستند، به بیمار منتقل می‌کند.
درمان نوروفیدبک، به ویژه، برای کمک به آموزش خودکنترلی عملکردهای مغز با نشان دادن نحوه واکنش مغز آنها به برخی محرک‌ها به بیماران استفاده می‌شود. با گذشت زمان، بیماران یاد می‌گیرند که تشخیص دهند مغزشان در وضعیت خاصی قرار دارد. سپس، آنها می‌توانند یاد بگیرند که حالت مورد نظر مانند آرامش را بازسازی کنند یا از حالت‌های نامطلوب مانند بی قراری در زندگی روزمره خود اجتناب کنند.
اغلب کلمات به تنهایی کافی نیستند. صرفاً گفتن به کسی که آرام باشد یا تمرکز کند، مشکلات اساسی شرایطی مانند اضطراب یا ADHD را حل نمی‌کند. از سوی دیگر، نوروفیدبک به ما این امکان را می‌دهد که با زبان خود مغز با مغز صحبت کنیم؛ این زبان همان امواج مغزی است.
امواج مغزی چیست؟
برای اینکه بدانید نوروفیدبک برای چیست و بر چه چیزی تأثیر می‌گذارد، بهتر است اول با امواج مغزی آشنا شوید.
سلول‌های مغز ما از طریق تکانه‌های الکتریکی معروف به امواج مغزی ارتباط برقرار می‌کنند. هر موج مغزی دو خاصیت دارد:
- فرکانس، یعنی سرعت حرکت موج.
- دامنه، یعنی ارتفاع موج وقتی بالا و پایین می‌رود.
به طور کلی، امواج مغزی سریع‌تر با تمرکز، تفکر و آگاهی همراه است، در حالی که امواج مغزی کندتر با آرامش، مدیتیشن و خواب عمیق مرتبط هستند.
در اختلالات سلامت روان، الگوهای امواج مغزی می‌تواند مختل شود و منجر به فعالیت و رفتار بیولوژیکی ناسالم شود. به‌عنوان‌مثال، افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی اغلب دارای فعالیت امواج مغزی بسیار سریع هستند که باعث می‌شود آنها احساس بی‌قراری، بیش فعالی و هراس کنند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به ADHD می‌توانند فعالیت امواج مغزی آهسته‌تری داشته باشند که در نتیجه علائمی مانند مه مغزی، خیال پردازی و مشکل در تمرکز ایجاد می‌شود.
هدف درمان نوروفیدبک کمک به تعدیل این الگوهای امواج مغزی نامنظم است.
مراحل نوروفیدبک چیست؟
یک جلسه نوروفیدبک معمولی مراحل زیر را دنبال می‌کند:
1. اهدافی برای درمان بیمار تعیین می‌شوند.
اهداف بر اساس وضعیت بیمار و نوع سیستم نوروفیدبک است. به‌عنوان‌مثال، هدف از درمان اضطراب ممکن است تنظیم فعالیت امواج مغزی سریع باشد تا بیمار بعد از یک جلسه احساس آرامش بیشتری داشته باشد.
2. اندازه گیری فعالیت امواج مغزی
پزشک متخصص، با قرار دادن الکترودها بر روی پوست سر بیمار شروع می‌کند تا یک اندازه‌گیری دقیق از امواج مغزی بیمار در زمان واقعی (به‌عنوان‌مثال الکتروانسفالوگرافی یا EEG) به دست آورد. پس از تنظیم، بیمار ممکن است با شروع جلسه نوروفیدبک، فیلم تماشا کند، یک بازی ویدئویی انجام دهد یا به موسیقی گوش دهد.
3. مغز با بازخورد مثبت تمرین داده می‌شود.
وقتی EEG تشخیص دهد که فعالیت امواج مغزی بیمار به اهداف درمان رسیده است، مغز با بازخورد مثبت پاداش می‌گیرد. به طور مثال، برای بیماران مبتلا به اضطراب، زمانی که مغز آنها امواج آلفای کند را بیشتر و امواج بتای سریع‌تر را کندتر تولید می‌کند، یک صفحه نمایش بزرگ‌تر برای تماشای فیلم یا امتیاز بالاتر در بازی دریافت می‌کند.
4. تکرار تمرین
EEG به نظارت بر امواج مغزی بیمار ادامه می‌دهد و در صورت تحقق اهداف درمان، بازخورد مثبتی ارائه می‌کند. این حلقه آموزشی هزاران فرصت به مغز می‌دهد تا در یک جلسه خود را اصلاح کند و پاداش بگیرد.
آموزش مغز با بازخورد مثبت، مبتنی بر اصول تئوری یادگیری یا شرطی‌سازی عامل است و شبیه نحوه آموزش دستورات به یک سگ با پاداش دادن به او است. مغز ما نیز مانند حیوانات دائماً به دنبال پاداش است.
لازم به ذکر است که نوروفیدبک مانند سایر درمان‌های مبتنی بر مغز (مثلاً TMS، LENS یا tDCS) شامل جریان الکتریکی یا تحریک مغز نمی‌شود.
به طور خلاصه، مغز ما از امواج مغزی برای برقراری ارتباط و عملکرد صحیح استفاده می‌کند. این امواج مغزی ممکن است دچار اختلال در تنظیم شوند که می‌تواند منجر به علائم روانی یا عصبی شود. نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی است که عدم تعادل در فعالیت امواج مغزی را برطرف می‌کند تا به بیماران کمک کند تا بهبودی عمیق‌تر و عملکرد بهتری داشته باشند.
نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟
بسیاری می‌پرسند که کاربرد نوروفیدبک چیست، پاسخ این است که از آنجایی که امواج مغزی در تمام فعالیت‌ها و عملکردهای مغز درگیر هستند، این درمان را می‌توان برای طیف وسیعی از شرایط مبتنی بر مغز استفاده کرد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
مسائل مربوط به سلامت روان و اختلالات روانپزشکی
شامل افراد دارای مشکلات خلقی و اضطراب، OCD، هراس یا PTSD می‌شود. نوروفیدبک می‌تواند به بیماران کمک کند تا احساس آرامش، شادی و امنیت بیشتری داشته باشند. به‌عنوان‌مثال، درمان اختلالات اضطرابی ممکن است شامل کاهش امواج بتا (مرتبط با اضطراب) و افزایش امواج آلفا (مرتبط با آرامش) باشد.
تأخیرهای رشدی و اختلالات رفتاری
شامل مبتلایان به ASD، کمبود توجه (ADHD) یا PANS/PANDAS می‌شود. برای بسیاری از اختلالات رشدی، مغز شبکه‌های مناسبی برای ارتباط ایجاد نمی‌کند. در کودکان مبتلا به اوتیسم، نوروفیدبک می‌تواند به طور قابل توجهی شبکه‌های مغز را همان‌طور که در تصویربرداری fMRI شناسایی شده تغییر دهد و رفتار را بهبود بخشد.
مسائل نورولوژیک و آسیب‌های مغزی
شامل کسانی که TBI، سکته مغزی، وزوز گوش یا پارکینسون داشته‌اند. برای این شرایط، نوروفیدبک امیدی را برای راه‌های درمانی جدید، به ویژه هنگامی که با رویکرد یکپارچه پزشکی ترکیب شود، ارائه می‌کند.
ایجاد عملکرد بالای مغز
شامل ورزشکاران، مدیران اجرایی و دانش آموزانی است که می‌خواهند به برتری برسند. نوروفیدبک مانند ورزش برای مغز است و می‌تواند حتی به افرادی که اختلالات روانپزشکی یا عصبی ندارند به داشتن عملکرد مطلوب کمک کند.
آیا نوروفیدبک تأثیر دارد؟
پرسیدن اینکه “آیا نوروفیدبک تأثیر دارد؟” شبیه این است که بپرسید آیا همه داروها تأثیر می‌کنند یا خیر. پاسخ پیچیده‌تر از یک بله یا نه ساده است. نتایج به عوامل زیادی بستگی دارد، مانند اینکه آیا درمان برای وضعیت بیمار یا توانایی درمان برای تغییر بیولوژی مغز بیمار مناسب است. به‌عنوان‌مثال، برخی از افراد ممکن است تأثیر نوروفیدبک را نبینند زیرا از پزشک از سیستم مناسبی برای نیازهای آنها استفاده نمی‌کند.
اکثر پزشکان در این زمینه، همچنان به استفاده از نوروفیدبک ادامه می‌دهند، زیرا شاهد کارآمدی آن بوده‌اند و در صورت اعمال صحیح، شرایط بیماران را بهبود می‌بخشد.
مطالعات متعددی وجود دارد که از استفاده بالینی آن حمایت می‌کند. در برخی از مطالعات، بیماران نه تنها پس از درمان احساس بهتری داشتند، بلکه فناوری تصویربرداری (به‌عنوان‌مثال fMRI) نشان داد که این درمان در واقع عملکرد و ساختار مغز بیماران را تغییر می‌دهد.
نوروفیدبک مبتنی بر اصول صحیح علمی و مطالعات بالینی متعدد است. شواهد کافی وجود دارد که نشان می‌دهد باید آن را امیدوارکننده دانست، به خصوص در زمینه‌ای که نیاز زیادی به گزینه‌های درمانی بهتر دارد. با این حال، ما هنوز به مطالعات نوروفیدبک دقیق‌تری نیاز داریم تا به طور قطعی نه تنها کارکرد آن، بلکه دقیقاً نحوه عملکرد و بهترین سیستم‌ها را تعیین کنیم.
آیا نوروفیدبک بی خطر است؟ آیا عوارض جانبی دارد؟
ازآنجاکه نوروفیدبک یک درمان غیر تهاجمی و همچنین نوعی ورزش برای مغز است، به طور کلی بدون عوارض جانبی قابل توجه، ایمن در نظر گرفته می‌شود.
هنگامی که عوارض جانبی رخ می‌دهد، معمولاً کوتاه مدت هستند و معمولاً در عرض 24 تا 48 ساعت برطرف می‌شوند. شایع‌ترین عوارض جانبی شامل خواب آلودگی، عدم تمرکز، سردرد خفیف و اضطراب است. در یک بررسی برای بیماران مبتلا به ADD / ADHD، این عارضه جانبی تنها در حدود 1-3٪ از بیماران رخ داده است.
مهم است که بیماران عوارض جانبی را به پزشک خود گزارش دهند تا آنها بتوانند درمان را اصلاح کنند. تا زمانی که تنظیمات مناسب انجام شود و شما با یک پزشک متخصص و دارای مجوز بهداشت روان کار می‌کنید، نباید هیچ گونه علائم یا عواقب طولانی مدتی وجود داشته باشد.
انواع مختلف نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک اصطلاحی است که به چندین نوع مختلف سیستم بیوفیدبک EEG اشاره دارد. انواع مختلف در نوع امواج مغزی تحت درمان، اهداف درمان و تعداد نقاط هدف در مغز متفاوت است.
رایج‌ترین انواع نوروفیدبک عبارت‌اند از:
درمان دامنه امواج مغزی
این اصلی‌ترین روش و هنوز هم محبوب‌ترین در این زمینه است. درمان دامنه، بر افزایش یا کاهش اندازه امواج مغزی خاص تمرکز دارد.
درمان آهسته قشر مغز (ILF، ISF، و SCP)
این رویکرد کندترین امواج مغزی را درمان می‌کند که می‌تواند به تنظیم عاطفی و تثبیت مغز کمک کند.
درمان نمره Z (Z-score)
هدف این رویکرد تشویق فعالیت امواج مغزی بیمار برای حرکت به سمت امواج سالم‌تر است.
در حال حاضر، نمی‌توانیم به طور قطعی بگوییم بهترین نوع آموزش نوروفیدبک چیست زیرا مطالعات مقایسه‌ای کمی بین سیستم‌ها انجام شده است.
تنوع گسترده سیستم‌ها هم فرصت و هم چالش برای این حوزه است. این اجازه می‌دهد تا مراقبت‌های فردی و فرصت‌هایی برای راه‌های جدید بهبودی وجود داشته باشد. با این حال، یافتن بهترین سیستم برای نیازهای شما می‌تواند یک چالش باشد، زیرا مطالعات مقایسه‌ای کمی وجود دارد. مانند سایر اشکال ورزش و تمرین بدنی، ترکیب انواع مختلف تمرینات نوروفیدبک نیز ممکن است برای سلامت مغز بهینه باشد.
از جلسات نوروفیدبک چه انتظاری باید داشته باشم؟
تغییرات در مغز معمولاً به آرامی و در طول زمان اتفاق می‌افتد. به همین دلیل، برای دستیابی به تغییرات طولانی مدت در علائم و عملکرد مغز، جلسات زیادی طول می‌کشد. مانند همه انواع ورزش و درمان، بهتر است تمرینات نوروفیدبک را در یک برنامه منظم، معمولاً ۲ تا ۳ بار در هفته انجام دهید.
برای تعیین پاسخ به درمان
بیشتر سیستم‌های نوروفیدبک ممکن است بین 10 تا 20 جلسه طول بکشند تا بیمار بتواند تشخیص دهد که آیا درمان کمک کننده است یا خیر. سیستم‌های تمرینی موج آهسته (مانند ILF، ISF و SCP) ممکن است 1 تا 5 جلسه طول بکشد.
برای دستیابی به تأثیرات بلند مدت
برای دستیابی به تأثیرات بلندمدت،30-40 جلسه معمولاً برای همه سیستم‌ها توصیه می‌شود. برای شرایط پیچیده‌تری مانند اوتیسم، سایر تأخیرهای رشدی و آسیب مغزی، ممکن است به جلسات بیشتری نیاز باشد.
آیا نتایج نوروفیدبک ماندگار خواهد بود؟
از آنجایی که نوروفیدبک باعث افزایش انعطاف پذیری عصبی می‌شود، این پتانسیل را دارد که منجر به تنظیمات طولانی مدت در عملکرد مغز شود. بسیاری از پزشکان بیمارانی را می‌بینند که در طی ماه‌ها یا سال‌ها به تأثیرات بلندمدت دست یافته‌اند، با این حال، این تحقیقات قطعی نیستند و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
سخن پایانی
نوروفیدبک می‌تواند ابزار قدرتمندی برای درمان در زمینه‌ای باشد که به شدت به گزینه‌های درمانی بهتری نیاز دارد. با هدف قرار دادن مستقیم مکان‌های خاص در مغز و تغییر بیولوژی مغز برای عملکرد بهتر، پتانسیل مزایای طولانی‌مدت را دارد. نوروفیدبک همچنان ما و بیماران را، با توانایی خود در بهبود عملکرد مغز شگفت زده می‌کند.
در حالی که این زمینه هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز دارد تا به ما کمک کند مکانیسم‌های دقیق پشت نوروپلاستیسیته و بیوفیدبک EEG را درک کنیم، نوروفیدبک یک گزینه درمانی امیدوارکننده است امیدواریم به عنوان یک گزینه درمانی جدی از سوی پزشکان و بیماران مورد توجه قرار گیرد.
در این مقاله به سؤالاتی چون نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟ انواع نوروفیدبک چیست؟ عوارض نوروفیدبک چیست؟ و روش نوروفیدبک چیست پاسخ دادیم و امیدواریم برای شما عزیزان مفید بوده باشد؛ اگر سؤالی در این زمینه دارید، می‌توانید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کرده تا در اولین فرصت به سؤال شما پاسخ داده شود.
دیدگاهتان را بنویسید