انگیزه چیست و چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شوند؟
در زندگی همه ما لحظاتی بوده‌اند که از هدف‌ها و برنامه‌های زندگی خسته و ناامید شده‌ایم؛ اما این احساس گاهی موقتی بوده و دوباره انگیزه لازم برای ادامه را به دست آورده‌ایم. حال این سؤال پیش می‌آید که انگیزه چیست ؟ انواع انگیزه چیست ؟ عوامل ایجاد انگیزه کدام‌اند؟ در این مقاله قصد داریم تعریف انگیزه در روانشناسی را ارائه داده و دیگر پرسش‌ها در این رابطه پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
تعریف انگیزه چیست ؟
انگیزه (Motivation) کلمه‌ای است که از کلمه “motive” به معنای نیازها، خواسته‌ها یا انگیزه‌های درون افراد و همچنین از کلمه لاتین “movere” به معنای “حرکت کردن” گرفته شده است.
بسیاری از افراد تمایل دارند که قبل از بررسی موضوع انگیزه، ابتدا بدانند تعریف انگیزه چیست .
تعریف انگیزه در روانشناسی این‌گونه است: فرایندی است که افراد را برای اقداماتی برای دستیابی به اهداف خود تحریک می‌کند. انگیزه تمایل به انجام عملی برای رسیدن به یک هدف است. انگیزه یک عنصر حیاتی در تعیین و دستیابی به اهداف ما است. انگیزه یکی از عوامل محرک رفتار انسان است. به رقابت دامن می‌زند و باعث ایجاد ارتباط اجتماعی می‌شود. عدم وجود آن می‌تواند منجر به بیماری‌های روانی مانند افسردگی شود. انگیزه شامل میل به ادامه تلاش برای رسیدن به معنا، هدف و زندگی ارزشمند است.
انگیزه خواسته‌ها یا نیازهایی را توصیف می‌کند که رفتار را به سمت یک هدف هدایت می‌کند. انگیزه به عنوان شور و شوق درونی ناشی از نیاز، خواسته و میل تعریف می‌شود که فرد را وادار می‌کند تا انرژی فیزیکی و ذهنی خود را برای رسیدن به اهداف مورد نظر به کار گیرد. انگیزه یک رفتار هدفمند است. افراد زمانی برانگیخته می‌شوند که انتظار دارند یک مسیر عملی احتمالاً منجر به دستیابی به یک هدف و یک پاداش ارزشمند شود، پاداشی که نیازها و خواسته‌های آنها را برآورده کند.
یکی از چارچوب‌هایی که برای درک انگیزه استفاده می‌شود، سلسله مراتب نیازها است که توسط آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی در سال 1943 ارائه شد. به گفته مزلو، انسان‌ها ذاتاً انگیزه دارند تا خودشان را بهتر کنند و با مواجهه تدریجی و ارضای سطوح مختلف به سمت ابراز پتانسیل کامل خود یعنی خودشکوفایی، حرکت کنند. از اساسی‌ترین نیازها، مانند غذا و ایمنی، تا نیازهای درجه بالاتر برای عشق، تعلق و عزت نفس. در نهایت، مزلو این نظریه را گسترش داد تا نیاز به تعالی از خود را نیز شامل شود: مردم به اوج رشد می‌رسند و با توجه به چیزهایی فراتر از خود، بالاترین معنای زندگی را پیدا می‌کنند. اگرچه جهانی بودن نظریه مازلو به چالش کشیده شده است، بسیاری بر این باورند که این نظریه حقایق اساسی در مورد انگیزه انسان را در برمی‌گیرد.
سه مؤلفه انگیزه عبارت است از:
1- جهت: کاری که یک فرد در تلاش است انجام دهد.
2- تلاش: فرد چقدر تلاش می‌کند.
3- پشتکار: تا چه مدت یک فرد به تلاش ادامه می‌دهد.
انواع انگیزه چیست ؟
انگیزه کلید رسیدن به رؤیاهای شما و سوخت آتش برای شروع کاری است؛ بسیار مهم است که برای ادامه دادن انگیزه داشته باشید. انگیزه نداشتن به معنای ادامه ندادن است.
اگر بخواهیم به طور کلی این سوال را بررسی کنیم که انگیزه چیست ، باید گفت که انگیزه درونی و بیرونی دو نوع اصلی انگیزه هستند و همه محرک‌های انگیزشی را در برمی گیرند. انگیزه درونی همه انواع انگیزه را توصیف می‌کند که توسط پاداش‌های درونی هدایت می‌شوند در حالی که انگیزه بیرونی همه انواع انگیزه را توصیف می‌کند که توسط پاداش‌های بیرونی هدایت می‌شوند. با این حال، در این دودسته وسیع، انواع ریزتر انگیزه وجود دارد که عوامل انگیزشی خاص را برجسته می‌کند.
در حالی که داشتن درک پایه از پاداش‌های داخلی و خارجی مهم است، انواع انگیزشی که در این دسته‌بندی‌های درونی یا بیرونی گسترده قرار می‌گیرند، پاداش‌ها و مشوق‌هایی را که می‌توانید برای ایجاد انگیزه استفاده کنید، بهتر شناسایی می‌کنند؛ بنابراین ما با مقوله‌های اصلی انگیزه شروع می‌کنیم و سپس به انواع مختلف آنها می‌پردازیم.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که اکنون بیش از هر زمان دیگری، استرس می‌تواند بخشی از زندگی باشد و موجب بهم ریختن روند زندگی ما شود. بنابراین ما باید به کمک روانشناسی این استرس را مدیریت کنیم. ما در مقاله ” مدیریت استرس ” به صورت کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.
اصلی‌ترین انواع انگیزه چیست ؟
عوامل ایجاد انگیزه در هر شخصی می‌تواند بسیار متفاوت با دیگری باشد؛ در اینجا اصلی‌ترین انواع انگیزه و پاداش‌های داخلی یا خارجی که برای ایجاد انگیزه استفاده می‌کنند آورده شده است:
1. انگیزه درونی
انگیزه درونی تمام چیزهایی را نشان می‌دهد که از طریق پاداش‌های درونی به شما انگیزه لازم را می‌دهند؛ این پاداش‌ها می‌توانند خودسازی و یا کمک کردن به یک دوست یا یک هم‌وطن باشد. برای نمونه، شما می‌توانید انگیزه گرفتن ترفیع شغلی را داشته باشید زیرا می‌توانید از این طریق توانایی‌های خود را افزایش دهید و یا ممکن است انگیزه شما برای موفقیت این است که می‌خواهید به اطرافیان و خانواده‌تان کمک کرده و زندگی‌شان را تغییر دهید.
باوجوداینکه نمونه‌های بالا، مثبت به نظر می‌رسند، در برخی موارد ممکن است محرک انگیزه درونی منفی باشد. مثلاً ممکن است همیشه دوست داشته باشید مطالب جدید در زمینه‌های مختلف یاد بگیرید زیرا همیشه احساس ناکامل بودن می‌کنید. ممکن است در این حالت نتیجه کار مثبت باشد اما هدف شما دوری از احساسات منفی درونی‌تان بوده است نه گرفتن نتیجه‌ای مثبت! بنابراین انگیزه‌های درونی مختلفی می‌تواند تنها برای یک هدف یا یک پاداش وجود داشته باشد.
انگیزه درونی، بدون توجه به مثبت یا منفی بودن آن، از انگیزه بیرونی پایداری بیشتری دارد زیرا از درون شخص سرچشمه می‌گیرد و معمولاً نیت‌ها مثبت و برای کمک به دیگران است. در حالی که انگیزه‌های بیرونی از عوامل یا افراد بیرونی به شما داده می‌شود پس چیزی نیست که تحت کنترل شما باشد و هر لحظه ممکن است از بین برود.
2. انگیزه بیرونی
انگیزه بیرونی نشان دهنده همه چیزهایی است که بر اساس پاداش‌های بیرونی مانند پول یا تمجید دیگران به شما انگیزه می‌دهند. این نوع انگیزه‌ها بیشتر از محرک‌های درونی هستند و شامل دستیابی به چیزهایی به دلیل یک انگیزه، ترس یا انتظار ملموس می‌شوند که همگی به عوامل خارجی بستگی دارند. به‌عنوان‌مثال، مردم به دلیل افزایش حقوق می‌خواهند ترفیع بگیرند.
مانند انگیزه درونی، انگیزه بیرونی نیز در بعضی موارد می‌تواند منفی باشد. به‌عنوان‌مثال، به دلیل ترس از اخراج، می‌توانید انگیزه بیشتری برای عملکرد بهتر در کار خود داشته باشید. این نشان می‌دهد که انگیزه بیرونی، مانند همتای سطح بالای خود، انواع انگیزه های مختلفی دارد که یک محرک انگیزشی خارجی خاص را برجسته می‌کند و توضیح می‌دهد که چقدر در انگیزه مؤثر است.
همان‌طور که می‌بینید، انگیزه پیچیده‌تر از طبقه بندی صرف آن به عنوان یک انگیزه درونی یا بیرونی است. در ادامه می‌توانید به خواندن انواع خاصی از انگیزه ادامه دهید که این سیستم‌های پاداش را در سطح مشخصی تحت تأثیر قرار می‌دهند و می‌توانند به شما کمک کنند در زندگی برتر باشید.
در ادامه به صورت عمیق‌تر، به این سوال می پردازیم که انواع انگیزه چیست .
خشم یک احساس طبیعی است و زمانی که به شما کمک می‌کند از پس مسائل یا مشکلات، چه در محل کار و چه در خانه، برآیید، می‌تواند یک احساس مثبت باشد. ما در مقاله ” خشم چیست ” به صورت کامل برای شما توضیح داده‌ایم.
انواع انگیزه درونی
در این قسمت انواع انگیزه های درونی و پاداش‌هایی که برای ایجاد انگیزه استفاده می‌شود شرح شده است:
֎ انگیزه شایستگی و یادگیری
انگیزه شایستگی که به عنوان انگیزه یادگیری نیز شناخته می‌شود، بیان می‌کند که افراد بیشتر از طریق خودِ فرایند به جای پاداش در پایان برانگیخته می‌شوند. دلیل آن این است که افرادی که با انگیزه شایستگی برانگیخته می‌شوند، به معنای واقعی کلمه با عمل یادگیری یا بهتر شدن انگیزه می‌گیرند، زیرا به سمت تکمیل یک هدف یا کار به جای خود مقصد حرکت می‌کنند.
به‌عنوان‌مثال، اگر به دلیل یادگیری مهارت‌های ارزشمند و نه به دلیل دستمزد بالاتر، ارتقا می‌خواهید، شایستگی یا انگیزه یادگیری شما را برانگیخته است. این یک محرک بسیار ارزشمند است و تقریباً در هر استراتژی انگیزشی باید از آن استفاده کرد. این به این دلیل است که مهارت‌های جدید و مرتبط اغلب حتی از پول ارزشمندتر هستند، زیرا برخلاف چیزهای مادی، دارایی‌هایی هستند که هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را از شما بگیرد.
֎ انگیزه نگرش
انگیزه نگرش به نوع انگیزه‌ای اشاره دارد که از طریق تمایل به تغییر طرز فکر و احساس شما یا سایر افراد پرورش می‌یابد. در حالی که شباهت‌هایی با انگیزه اجتماعی متمرکز بر بیرونی که در زیر آمده است، دارد، افرادی که با نگرش برانگیخته می‌شوند، در کنش‌ها و تعاملاتی شرکت می‌کنند که قصد دارند خود و اطرافیانشان به شیوه‌ای مثبت و نشاط بخش، احساس بهتری کنند.
به‌عنوان‌مثال، اگر انگیزه کار برای یک سازمان غیرانتفاعی یا داوطلب شدن برای کار در یک آشپزخانه را دارید، زیرا ایجاد احساس خوب در دیگران باعث ایجاد احساس خوب در شما می‌شود، شما با تغییر نگرش انگیزه گرفته‌اید. به طور مشابه، اگر مدیر یک شرکت هستید و از کمک به رشد و موفقیت گزارش‌های مستقیم خود لذت می‌برید، در انگیزه نگرش نیز شرکت می‌کنید.
֎ انگیزه پیشرفت
انگیزه پیشرفت بیان می‌کند که افراد با تمایل به دنبال کردن و دستیابی به اهداف خاص هدایت می‌شوند. افرادی که توسط این نوع انگیزه هدایت می‌شوند، مایل هستند به خود یک کار یا هدف دست یابند، و نه لزوماً به دلیل پاداشی که به آن تعلق دارد. به‌عنوان‌مثال، یک کارآفرین ممکن است یک کسب و کار را با هدف ایجاد یک سازمان در سطح جهانی ایجاد کند، و نه لزوماً به این دلیل که پول در آن دخیل است.
اگر انگیزه پیشرفت شما را هدایت می‌کند، معمولاً خودانگیزی و فرایندگرا هستید، به این معنی که برای فرایند بهتر شدن بیشتر از خود نتیجه نهایی ارزش قائل هستید. در حالی که دستیابی به یک هدف ممکن است مانند یک پاداش بیرونی به نظر برسد، در واقع این نوع انگیزه تا حد زیادی درونی است. این به این دلیل است که شما شیفته زرق و برق پاداشی مانند پول نیستید، بلکه بیشتر شیفته احساس موفقیتی هستید که وقتی یک کار ارزشمند را انجام می‌دهید، کسب می‌کنید.
֎ انگیزه خلاق
بسیاری از افراد با خلاقیت یا انگیزه ذاتی برای بیان خلاق، انگیزه دارند. وقتی میل به ابراز وجود برانگیخته می‌شوید، از انگیزه خلاقانه استفاده می‌کنید. نمونه‌هایی از انگیزه خلاق شامل مواردی است که در آنها احساس می‌کنید مجبور به ایجاد آنها هستید، مانند انگیزه نوشتن یک کتاب، بازی در یک فیلم، نواختن گیتار، ساخت محصول یا راه اندازی یک تجارت.
انگیزه خلاق معمولاً خود را به عنوان یک احساس درونی نشان می‌دهد که شما چیزی برای گفتن دارید که باید از آن خارج شوید. چه بخواهید تمام دنیا هنر شما را ببینند یا فقط چند نفر. هر چیزی که در تلاش برای ابراز وجود خلق می‌کنید با انگیزه خلاق هدایت می‌شود. در حالی که چیزهایی که خلق می‌کنید می‌توانند ملموس باشند، می‌توانند ناملموس یا زودگذر نیز باشند.
֎ انگیزه فیزیولوژیکی
اغلب، انسان‌ها توسط نیروی درونی فراتر از توضیح آنها هدایت می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، گاهی اوقات زمانی که شما از روی عشق به دنبال شخصی می‌روید، این اتفاق می‌افتد. انگیزه اعمال شما احساسات عمیق فیزیولوژیکی است که اولیه هستند و نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، صرف نظر از اینکه چقدر تلاش می‌کنیم. این نشان دهنده عوامل انگیزشی فیزیولوژیکی است که هم درونی و هم خارج از کنترل ما هستند.
سلسله مراتب نیازهای مزلو را در نظر بگیرید. همه انسان‌ها با نیازهای اساسی مانند غذا و سرپناه و همچنین نیازهای روانی سطح بالاتر و خودشکوفایی انگیزه دارند. این نیازها در همه ما ذاتی هستند و ما انگیزه درونی داریم تا به هر قیمتی به آنها دست یابیم.
شادی و خوشحالی، روند زندگی انسان را بهبود می‌بخشد بنابراین خواندن مقاله ” زندگی شاد ” را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
انواع انگیزه بیرونی
در این قسمت انواع انگیزه‌های بیرونی و پاداش‌هایی که برای ایجاد انگیزه استفاده می‌شود شرح شده است:
֎ انگیزه انگیزشی
انگیزه انگیزشی، بر خلاف انگیزه پیشرفت، می‌گوید که افراد بیشتر از طریق پاداش به دست می‌آیند تا رسیدن به خود هدف. به جای اینکه با دنبال کردن یک کار برانگیخته شوند، کسانی که با انگیزش انگیزه می‌شوند، به دلیل پاداش مورد انتظار (و اغلب خاص) به انجام عمل سوق داده می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، اگر به دلیل دستمزد بالاتر و نه به این دلیل که مسئولیت جدید باعث می‌شود احساس رضایت کنید، ارتقای شغلی می‌خواهید، انگیزه انگیزشی شما بیشتر از موفقیت است.
با این حال، انگیزه انگیزشی چیز بدی نیست. در واقع، در حالی که به نظر می‌رسد مخالف انگیزه پیشرفت است، این دو در واقع می‌توانند با هم استفاده شوند. به‌عنوان‌مثال، اگر می‌خواهید ترفیع بگیرید، می‌توانید هم با حقوق بالاتر و هم از کار پیچیده‌تر و رضایت‌بخش‌تر انگیزه بگیرید. سناریوهایی این‌چنینی یک برد – برد هستند، زیرا شما از بیرون پاداش می‌گیرید و همچنین از درون برآورده می‌شوید. به دنبال اهداف یا وظایفی باشید که دارای انگیزش و همچنین عناصر انگیزه پیشرفت هستند.
֎ انگیزه ترس
انگیزه ترس یک نوع انگیزشی است که از پیامدها برای سوق دادن افراد به عمل استفاده می‌کند. انگیزه ترس را می‌توان به عنوان یک “محرک منفی” در نظر گرفت، زیرا انگیزه شما با یک پاداش نیست، بلکه با اجتناب از درد یا عواقب ایجاد می‌شود. به جای انگیزه دادن به خود یا دیگران با انگیزه‌های مثبت، انگیزه ترس از تنبیه یا انگیزه‌های منفی (مانند اخراج شدن) به‌عنوان راهی برای نگه داشتن شما در حرکت سازنده به سمت اهداف و وظایف استفاده می‌کند.
֎ انگیزه قدرت
انگیزه قدرت یک عامل انگیزشی است که می‌گوید افراد با کنترل زندگی خود و دیگران برانگیخته می‌شوند. همه خواهان انتخاب هستند و مردم اغلب انگیزه دارند تا گزینه‌های کلی زندگی خود را افزایش دهند و محیط اطراف خود را کنترل کنند. به همین دلیل، انگیزه قدرت خود را در تمایل به تأثیرگذاری بر مسیر زندگی خود و اطرافیانمان نشان می‌دهد.
سخن پایانی
انسان بدون انگیزه نمی‌تواند هیچ کاری انجام دهد، حتی نمی‌تواند نیازهای اساسی خود مثل خوردن را برطرف کند؛ بنابراین انگیزه محرکی است که تمام ما انسان‌ها برای زندگی به آن محتاج هستیم. در این مقاله به سؤالاتی چون انگیزه چیست ؟ تعریف انگیزه در روانشناسی چیست ؟ انواع انگیزه و عوامل ایجاد انگیزه کدام‌اند پاسخ داده شد. همان‌طور که گفته شد، انواع انگیزه و عوامل ایجاد انگیزه در هر فردی مختلف است. شما می‌توانید با شناختی که از خود دارید برای رسیدن به اهداف خود، برای خود انگیزه ایجاد کنید.
ممکن است در خصوص این که انگیزه چیست ، همچنان برای شما عزیزان سوالاتی وجود داشته باشد که در این مقاله از سری مقالات مرکز روانشناسی رویای اوج نتوانسته باشید به پاسخ آن برسید؛ شما می‌توانید سوالات خود را زیر همین مقاله در قسمت نظرات با ما مطرح کنید تا در سریعترین زمان ممکن، شما را راهنمایی کنیم.
همچنین در خصوص این که انگیزه چیست ، ممکن است نکته‌ای وجود داشته باشد که در این مقاله از ذکر آن غافل شده باشیم، خوشحال می‌شویم اگر این نکته را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید