عوارض نوروفیدبک چیست ؟ آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟

نوروفیدبک یک روش درمانی نوین برای درمان اختلالات شناختی است که از تکنیک بیوفیدبک بهره می‌گیرد تا امواج مغزی را، به منظور درمان اختلال‌ها و بهبود عملکرد مغز، تغییر داده و اصلاح می‌کند. با این حال بعضی از افراد برخی عوارض جانبی را گزارش کرده‌اند که در این مقاله قصد داریم در مورد عوارض نوروفیدبک صحبت کنیم. اما بهتر است ابتدا با این درمان آشنا شده و از نحوه کار آن آگاه شوید.

نوروفیدبک چیست؟

برای پاسخ به این سؤال که عوارض نوروفیدبک چیست بهتر است اول کمی با این روش درمانی آشنا شوید. “نوروفیدبک” شکلی از تمرینات بیوفیدبک است که هدف آن کمک به افراد در یادگیری نحوه کنترل آگاهانه برخی از جنبه‌های فعالیت مغز است. با این حال، بسیاری از تحقیقات در مورد آن هنوز در مراحل بسیار اولیه است.

“تمرینات بیوفیدبک” یک روند روبه‌رشد در مراقبت‌های بهداشتی است که در آن مردم به دستگاه‌هایی برای اندازه گیری جنبه‌های مختلف عملکردهای بدن متصل می‌شوند تا ببینند این فرایندها در زمان واقعی چگونه انجام می‌شوند. سپس افراد می‌توانند آموزش ببینند تا نحوه انجام این فرایندها را کنترل کنند.

“نوروفیدبک” شکل خاصی از تمرینات بیوفیدبک است که بر اساس این ایده است که افراد می‌توانند آگاهانه نحوه عملکرد مغز خود را با استفاده از برنامه‌های آموزشی تغییر دهند تا به آنها کمک کند تا الگوهای فعالیت الکتریکی در مغزشان را تجسم کنند و یاد بگیرند که الگوهای فعالیت الکتریکی را تغییر دهند.

معمولاً افراد نمی‌توانند مستقیماً بر الگوهای امواج مغزی خود تأثیر بگذارند. با این حال، ایده اصلی پشت آموزش نوروفیدبک این است که با دادن توانایی به افراد برای دیدن امواج مغزی خود بر روی صفحه کامپیوتر در زمان واقعی، آنها ممکن است بتوانند توانایی یادگیری نحوه تأثیرگذاری و تغییر تدریجی آنها را، حتی اگر فقط ناخودآگاه مکانیسم عملی که تصور می‌شود در کار است، پدیده‌ای است به نام شرطی‌سازی عامل، یک فرایند یادگیری که در آن قدرت یک رفتار با پاداش یا تنبیه اصلاح می‌شود.

عوارض نوروفیدبک چیست؟

بسیاری از مراجعه کنندگان سؤال می‌پرسند که آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟ مشابه بیشتر انواع درمان‌ها، درمان نوروفیدبک نیز ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. با این حال، این عوارض جانبی عمدتاً خفیف هستند و برای مدت طولانی دوام ندارند و به سرعت از بین می‌روند. در واقع، بسیاری از افراد، جلسات را آرامش بخش می‌دانند و بسیاری حس جدیدی از انرژی را تجربه می‌کنند. با این حال، قبل از شروع هر نوع درمانی، ایده خوبی است که از آنچه از درمان انتظار دارید، از جمله عوارض نوروفیدبک که ممکن است رخ دهد، آگاه باشید.

نوروفیدبک بر این فرض استوار است که بیماران، با هدایت ارائه دهندگان، می‌توانند با تغییر الگوی فعالیت الکتریکی مغز که در غیر این صورت به عنوان امواج مغزی شناخته می‌شود، مغز خود را برای عملکرد مؤثرتر آموزش دهند. این امواج مغزی هستند که وضعیت هوشیاری، برانگیختگی و توانایی کنترل بدن و ذهن ما را تعیین می‌کنند. اگر آنها در سطح بهینه تولید شوند، توانایی ما برای فکر کردن، احساس کردن و عملکرد خوب تضمین می‌شود. اما اگر این امواج خیلی سریع، خیلی آهسته یا به طور مناسب در بخش‌های خاصی از مغز تولید نمی‌شوند، می‌توان از نوروفیدبک برای آموزش مجدد مغز برای رسیدگی به این مسائل استفاده کرد.

به این موضوع فکر کنید: احساس خستگی بعد از تمرین در باشگاه یکی از عوارض جانبی ورزش است یا این خستگی فایده‌ای دارد؟ در مورد تمرین مغز هم همین‌طور است: شایع‌ترین عوارض دستگاه نوروفیدبک خستگی است، اما این معمولاً نشانه‌ای است که شما درمان را خوب انجام داده‌اید و در حالی که تمرین مغز از بسیاری جهات با تمرین بدنی قابل مقایسه است، مغز عوارض جانبی تمرین را متفاوت از بدن آشکار می‌کند. برای مثال، ممکن است زمانی که در حال یادگیری یک مهارت شناختی پیچیده یا صحبت به زبان غیر مادری هستید، سطح خستگی ذهنی مشابهی را احساس کنید، اما این احساسات موقتی هستند و معمولاً زیاد دوام نمی‌آورند.

قبل از بررسی نوع عوارض نوروفیدبک که ممکن است بیماران در طول یا بعد از یک جلسه نوروفیدبک تجربه کنند، در اینجا لیست کوتاهی از مواردی که باید در مورد نحوه عملکرد نوروفیدبک در نظر داشته باشید آورده شده است.

1. هر کس متفاوت است و واکنش آنها به نوروفیدبک نیز متفاوت است.

به طور کلی، اکثر افراد واکنش نامطلوب کمی به جلسات نوروفیدبک دارند یا اصلاً هیچ واکنشی ندارند. اما هر یک از ما ممکن است در زمان‌های مختلف به محرک‌های یکسان واکنش متفاوتی نشان دهیم؛ بنابراین به تجربه خود اعتماد کنید. اگر به یک جلسه واکنش نشان می‌دهید، تا جایی که می‌توانید به درمانگر خود در مورد آن با جزئیات بگویید تا ببیند چه تنظیماتی می‌تواند انجام شود تا شما راحت‌تر شوید.

2. بخش‌های مختلف مغز واکنش‌های متفاوتی به درمان نشان می‌دهند.

بسته به اسکن QEEG، درمان نوروفیدبک شما مکان‌های خاصی در مغز شما را برای تمرین هدف قرار می‌دهد که شامل افزایش یا کاهش فرکانس امواج مغزی در این مناطق است. اما درمان برخی از نقاط مغز ممکن است نسبت به سایرین چالش‌برانگیزتر باشد که اغلب منجر به عوارض جانبی می‌شود. خوشبختانه، بر اساس QEEG شما، یک متخصص نوروفیدبک خوب می‌داند که چگونه مناطقی در مغز را هدف قرار دهد که احتمال بیشتری دارد نتایج مثبتی را بدون خطر واکنش نامطلوب ایجاد کنند.

3. تغییر فرکانس امواج مغزی می‌تواند بر احساسات و عملکرد مغز تأثیر بگذارد.

اگر می‌خواهید نواحی خاصی از مغز را دوباره آموزش داده تا فرکانس امواج بتا و/یا امواج گاما را افزایش دهید، این افزایش ممکن است منجر به افکار مسابقه‌ای، احساس وحشت و اضطراب عمومی به طور موقت شود. از سوی دیگر، هنگامی که فرکانس‌های آهسته‌تر هدف باشد، بیماران ممکن است احساس خستگی و مشکل در تمرکز داشته باشند. گاهی حس مسخ شخصیت دارند. اما این واکنش‌ها موقتی هستند و با ادامه درمان باید کاهش یابد.

4. شرایط عصبی که از قبل موجود بوده نیز می‌تواند عوارض نوروفیدبک ایجاد کند.

قبل از شروع درمان، همیشه به ارائه دهنده نوروفیدبک خود در مورد هر گونه بیماری عصبی مانند صرع بگویید. چنین شرایطی می‌تواند عوارض نوروفیدبک ایجاد کند که دیگران آن را تجربه نمی‌کنند. درمان نوروفیدبک ممکن است تأثیر مثبتی بر وضعیت شما داشته باشد یا نداشته باشد، اما مهم است که تا حد امکان احتمال واکنش‌های نامطلوب و عوارض نوروفیدبک را به حداقل برسانید.

5. تجربه پزشک شما کلید کاهش خطر عوارض نوروفیدبک است.

کار با یک ارائه دهنده نوروفیدبک که آموزش ضعیفی دیده است، از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کند یا قبل از آموزش QEEG کامل انجام نمی‌دهد، می‌تواند منجر به جلسات نامطلوب از جمله رنج بردن از عوارض نوروفیدبک شود.

در اینجا برخی از عوارض جانبی که ممکن است برخی بیماران قبل، بعد و حتی در طول جلسه نوروفیدبک تجربه کنند، آورده شده است.

• اضطراب: اضطراب می‌تواند ناشی از عصبی بودن در مورد اتصال الکترودها به سر باشد یا فقط به این دلیل که بیماران قبل از انجام هر عمل پزشکی احساس عصبی بودن می‌کنند. پس از جلسه نیز ممکن است اضطراب احساس شود. هنگامی که درمان در حال انجام است، این احساسات باید با درک این موضوع از بین بروند که چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.  
• مه مغزی: نوروفیدبک به طور کلی مه مغزی و احساسات “فضایی” را کاهش می‌دهد. اما اگر پزشک به درستی آموزش ندیده باشد، ممکن است تمرکز بیماران در طول و بعد از یک جلسه نوروفیدبک دشوار باشد. به طور کلی، با این حال، مه مغزی کاهش می‌یابد و با ادامه درمان ناپدید می‌شود.
• دندان‌قروچه: این یک واکنش بسیار نادر است، اما برخی از بیماران گزارش داده‌اند که دندان‌هایشان پس از درمان طوری به هم می‌خورد که انگار در هوای بسیار سرد بیرون آمده‌اند.
• اختلال شناختی: اگرچه نوروفیدبک برای کمک و تقویت عملکرد شناختی ایجاد شده است، اما اگر جلسات نادرست انجام شود می‌تواند بر عملکرد شناختی تأثیر منفی بگذارد.
• مسخ شخصیت: این احساسی است که شما از ذهن و بدن خود قطع شده‌اید و خود را از بیرون مشاهده می‌کنید نیز در برخی بیماران دیده شده است. این می‌تواند ناشی از تغییر فعالیت الکتریکی در مغز باشد که آگاهی کلی بیمار را افزایش می‌دهد. برخی افراد این احساس را بیش از دیگران نگران کننده و ناراحت کننده می‌دانند. در نهایت، بیماران با احساس و سطح جدید هوشیاری خود سازگار می‌شوند.
• افسردگی: ثابت شده است که نوروفیدبک یک درمان بسیار موفق برای افسردگی است، اما در برخی موارد، زمانی که سرعت امواج مغزی کندتر، افزایش می‌یابد، ممکن است در بیمارانی که قبلاً مبتلا نشده‌اند، احساس افسردگی ایجاد شود. مانند اضطراب، این واکنش منفی معمولاً موقتی است.
• سرگیجه: بیماران ممکن است این احساس را در طول جلسه و بعد از آن تجربه کنند، احتمالاً به دلیل تغییر در الگوهای امواج مغزی.
• خستگی: افزایش یا کاهش سرعت امواج مغزی می‌تواند باعث شود برخی از بیماران برای مدت کوتاهی احساس خستگی کنند.
• سردرد: این سردرد می‌تواند از تمرین امواج سریع‌تر با فرکانس‌های بالاتر یا هدف قرار دادن بخش‌های اشتباه برای تمرین رخ دهد. در برخی از بیماران شناخته شده است که این سردردها به میگرن کامل تبدیل می‌شوند.
• فشار سر: این یک واکنش نسبتاً غیر معمول است، اما گاهی اوقات در بخشی از مغز که تحت تمرین قرار می‌گیرد، تجربه می‌شود.
• انرژی کم: برای افراد پرانرژی که تحت درمان برای کاهش بیش فعالی هستند، نوروفیدبک ممکن است منجر به انرژی کم شود. در واقع، تغییری که آن‌ها تجربه می‌کنند، اثرات مثبت تعدیل فعالیت بیش از حد به سرعت عادی‌تر است.
• تنش عضلانی: این ممکن است زمانی ایجاد شود که درمان به درستی اجرا نشود، به خصوص زمانی که تمرین در فرکانس‌های بالاتر مانند بتا و گاما است. بعید است که نوروفیدبکی که به درستی انجام می‌شود، باعث این واکنش شود.
• اضطراب اجتماعی: گاهی اوقات کسانی که سابقه اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی دارند، بعد از جلسه نوروفیدبک احساس اضطراب بیشتری می‌کنند.
• خستگی: مانند هر شکل دیگری از ورزش و تمرین، نوروفیدبک می‌تواند خسته کننده باشد، به خصوص اگر قبل از آماده شدن بیمار، تمرین بیش از حد انجام شود.
• تغییرات صدا: گاهی اوقات به نظر می‌رسد بیماران تغییراتی را در صدای خود تجربه می‌کنند. این ممکن است به دلیل افزایش اضطراب باشد. در این صورت، پس از کاهش استرس، تغییر باید موقتی باشد.
• بدتر شدن علائم: از قضا، در حالی که نوروفیدبک برای بهبود عملکرد مغز از طریق افزایش فعالیت الکتریکی تجویز می‌شود، این احتمال وجود دارد که این تغییرات باعث بدتر شدن علائم افسردگی، ADHD، اضطراب و سایر شرایط شود. این اثر معمولاً موقتی است اما ممکن است ناشی از آموزش نادرست باشد.

ذکر این نکته مهم است که عوارض نوروفیدبک گزارش شده نادر هستند، معمولاً گذرا هستند و خطرناک تلقی نمی‌شوند. عوارض نوروفیدبک دائمی نیستند و به سرعت پس از تمرین از بین می‌روند، اما اگر هر یک از عوارض نوروفیدبک را تجربه کردید، به متخصص نوروفیدبک خود در مورد آن بگویید تا بررسی کند که چه تنظیماتی می‌تواند انجام شود تا عوارض دستگاه نوروفیدبک را کمتر کرده و به شما کمک کند احساس راحتی بیشتری داشته باشید.

آیا نوروفیدبک بر شخصیت من تأثیر می‌گذارد؟

تمرینات نوروفیدبک نمی‌تواند شخصیت شما را تغییر دهد. با انجام نوروفیدبک، مسیرهای عصبی جدیدی ایجاد می‌کنید و از شبکه‌های موجود در مغز خود برای بهبود سلامت مغز استفاده می‌کنید.

در حالی که نوروفیدبک ممکن است حافظه و تمرکز شما را تقویت کند، تکانشگری و اضطراب را کاهش دهد و به شما کمک کند تا به وضوح ذهنی، خواب آرام و خلق و خوی بهتر دست یابید، این فرایند شخصیت کلی شما را تغییر نمی‌دهد، بلکه مغز شما را آموزش می‌دهد تا کارآمدتر کار کند و همان‌طور که گفته شد، عوارض نوروفیدبک بسیار ناچیز بوده و به سرعت از بین می‌روند.

عوارض نوروفیدبک در کودکان

عوارض نوروفیدبک در کودکان همانند این عوارض در بزرگسالان است، اما همان طور که گفته شد، اگر نوروفیدبک به درستی انجام شود، معمولاً عوارض زیاد یا طولانی مدتی ندارد و بعد از گذشت چند جلسه از بین می‌رود و بیمار به روند درمان عادت خواهد کرد. قبل از انجام نوروفیدبک برای کودکان خود حتماً با آن‌ها صحبت کرده و از آن‌ها بخواهید تا اگر عوارضی را در طول درمان و یا بعد از آن احساس کردند حتماً با شما در میان بگذارند تا بتوانید به پزشک متخصص گزارش بدهید.

سخن پایانی

نوروفیدبک یک روش نوین درمانی برای بسیاری از اختلالات شناختی است و نوعی تکنیک بیوفیدبک است که شامل نظارت بر زمان واقعی فعالیت مغز، معمولاً از طریق الکتروانسفالوگرافی (EEG)، برای خود تنظیمی عملکردهای مغز است. به عبارت دیگر، این یک روش درمانی است که به افراد کمک می‌کند مغز خود را در طول زمان آموزش دهند تا عملکرد مؤثرتری داشته باشد که می‌تواند علائم بیماری‌های روانی را تسکین دهد. اما مانند هر درمان دیگری، نوروفیدبک نیز عوارضی دارد.

در این مقاله با عوارض نوروفیدبک آشنا شدیم و به سؤالاتی چون آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟ عوارض دستگاه نوروفیدبک چیست؟ و عوارض نوروفیدبک در کودکان چگونه است؟ پاسخ دادیم و امیدواریم مطالب این مقاله برای شما مفید بوده باشد. اگر سؤالی در این مورد دارید می‌توانید در قسمت نظرات مطرح کرده تا در اولین فرصت پاسخگوی شما عزیزان باشیم.