طرحواره استحقاق و بزرگ‌ منشی و هر آنچه درباره آن باید بدانید

همه ما ممکن است گهگاه احساس کنیم که بر اساس میزان سختی که برای چیزی کار و تلاش کرده‌ایم، از امتیازات ویژه‌ای که حق خود می‌دانیم برخوردار نشده‌ایم، یا از قوانین خاصی که از نظر ما غیرضروری است یا برای خودمان قابل اجرا نیست، بیزاریم. اگر طرحواره استحقاق را در خود ایجاد کرده باشید، ممکن است این حس پایدار را تجربه کنید که به دلیل ویژگی‌های خاص، ممکن است مستحق حقوق و قوانین خاصی باشید، نسبت به دیگران در اطراف خود حس برتری داشته باشید یا بخواهید قوانین خود را مطابق با آنچه می‌پسندید وضع کنید. این طرحواره همچنین ممکن است در تمایل به کسب ثروت، قدرت، شهرت یا موفقیت به عنوان ابزاری برای برتری بر دیگران منعکس شود.

در این مقاله قصد داریم در مورد طرحواره استحقاق و بزرگ منشی صحبت کرده و موضوعاتی چون انواع طرحواره استحقاق ، درمان طرحواره استحقاق و طرحواره استحقاق بزرگ منشی را بررسی کنیم.

طرحواره استحقاق چیست ؟

طرحواره استحقاق یکی از طرحواره های شایع است. افرادی که محدودیت‌های گیج کننده، متناقض یا مختل را تجربه می‌کنند ممکن است یک یا چند مورد از این دو طرحواره را ایجاد کنند: طرحواره استحقاق و کنترل ناکافی بر خود.

اگر با 5 یا بیشتر از گزاره‌های زیر موافق هستید، به احتمال زیاد این طرحواره را دارید:

• برای من خیلی سخت است که جواب نه را قبول کنم.
• احساس می‌کنم نباید قوانین و محدودیت‌های عادی جامعه را رعایت کنم.
• اعتراف به اشتباهم برایم سخت است – زیرا معمولاً حق با من است.
• من معتقدم که نیازها و احساسات من از دیگران مهم‌تر است.
• من همیشه خودم را در اولویت قرار می‌دهم.
• دیگران به من گفته‌اند که بسیار کنترل کننده و سلطه جو هستم.
• طاقت ندارم به من بگویند چه کار کنم.
• من احترام کمی برای قوانین قائل هستم.
• من احساس می‌کنم که به نوعی نسبت به اکثر افرادی که می‌شناسم برتر هستم.
• احساس می‌کنم باید بتوانم کاری را که می‌خواهم، زمانی که بخواهم انجام دهم.

افراد دارای این طرحواره احساس می‌کنند که خاص هستند. آنها معتقدند که بهتر از افراد دیگر هستند و احساس می‌کنند که از حقوق و امتیازات ویژه برخوردارند.

آنها احساس نمی‌کنند که مجبورند در روابط به طور متقابل رفتار کنند و سعی می‌کنند دیگران را کنترل و دست‌کاری کنند تا نیازهایشان برآورده شود. آنها به ندرت هزینه اعمال خود را متوجه دیگران می‌کنند و ظرفیت بسیار کمی برای همدلی واقعی دارند.

افرادی دارای طرحواره استحقاق و بزرگ منشی می‌توانند بسیار سلطه گر و کنترل کننده باشند و اغلب از موقعیت قدرت برای سوء استفاده از دیگران استفاده می‌کنند. رفتارهای معمولی شامل رقابت شدید، اعمال خودخواهانه، نادیده گرفتن قوانین و مقررات و تحمیل عقیده و دیدگاه خود به دیگران است.

گاهی اوقات آنها می‌توانند بسیار کاریزماتیک باشند و از این برای کنترل افراد آسیب‌پذیرتر یا برای قبولاندن طرز فکر خود به دیگران استفاده می‌کنند.

هنگامی که این طرحواره فعال می‌شود، به طور قابل درک ممکن است بر روابط بین فردی شما فشار وارد کند، زیرا شما با تلاش برای متعادل کردن نیازهای خود و نیازهای اطرافیانتان دست و پنجه نرم می‌کنید. همچنین ممکن است منجر به رقابت بیش از حد شود که اغلب به بهای رفاه شما تمام می‌شود. نیاز واقعی در پشت این طرحواره این است که واقعاً احساس ارزش روابط اجتماعی و پذیرش اینکه چه کسی هستیم از نظر اینکه خودمان را نسبت به دیگران برتر شناسایی کنیم، است.

برخلاف اکثر طرحواره‌های دیگر، افرادی که بیشترین آسیب را از طرحواره استحقاق می‌بینند، خود افراد دارای این طرح نیستند. دوستان، اعضای خانواده و همکاران بیشترین آسیب را از مراوده با این افراد می‌بینند. بسیاری از افرادی که با این طرحواره مراجعه می‌کنند به دلیل اجبار اطرافیان به درمان روی می‌آورند. برای درمان موفقیت‌آمیز، مراجعه کننده باید بپذیرد که این طرحواره یک مشکل است. برای بسیاری از افراد، استحقاق آنها منجر به رفتارهای مخاطره‌آمیز، بیگانگی از دیگران و در نهایت برآورده نشدن نیازهای عاطفی می‌شود. اما، برای بسیاری، داشتن حق و امتیاز، احساس خوبی است، به خصوص اگر در گذشته احساس کوچکی و ضعف کرده باشند. برای این افراد، درمان اغلب آخرین جایی است که می‌خواهند باشند. برای آنها تنها پیامدهای طبیعی اعمالشان (مثل از دست دادن شغل و رابطه) به مسیر تغییر و درمان منجر می‌شود.

قبل از هر چیز مطالعه مقاله‌ی ” طرحواره چیست ” را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

انواع طرحواره استحقاق

دو نوع اساسی از افراد با طرحواره استحقاق وجود دارد – آنهایی که دارای طرحواره استحقاق بزرگ منشی هستند و افرادی که معمولاً به عنوان “خودشیفته” توصیف می‌شوند.

استحقاق آسیب‌پذیر یا استحقاق «شکننده» که گاهی اوقات با این نام نامیده می‌شود، یک استراتژی جبرانی برای احساسات عمیق شرم و نارسایی است؛ ناشی از یک طرحواره نقص و شرم اساسی و یک طرح واره محرومیت عاطفی.

طرحواره استحقاق بزرگ منشی از پس‌زمینه‌ای ناشی می‌شود که در آن کودک اجازه داشته هر کاری را که می‌خواهد انجام دهد و در تربیت او زیاده روی شده و لوس بار آمده است. هرگز به او محدودیتی آموزش داده نشد و هرگز مجبور نبوده از قوانین و مقرراتی پیروی کند که سایر کودکان داشتند. این باور که آنها خاص هستند عمیقاً در مغز ناخودآگاه آنها جا افتاده است.

خودشیفته: شخصی که علاقه بیش از حد به خود دارد یا خود را تحسین می‌کند.

طی 5 سال گذشته علاقه فزاینده‌ای به خودشیفتگی وجود داشته است. انبوهی از توصیه‌های آنلاین در مورد اینکه چگونه یک خودشیفته را شناسایی کنید و اگر در زندگی خود دارید چه کاری انجام دهید ظاهر شده است. بسیاری از مراجعه کنندگان می‌گویند که یک یا چند نفر در زندگی خود دارند که خودشیفته هستند. به نظر می‌رسد که یک اپیدمی مدرن از خودشیفتگی وجود دارد. خودشیفتگی احتمالاً یک طیف شخصیتی است، در یک افراطی اختلال شخصیت خودشیفته وجود دارد.

درمان طرحواره استحقاق

طرحواره درمانی یکی از جنبه‌های خودشیفتگی یعنی احساس استحقاق را توضیح می‌دهد که ناشی از فقدان محدودیت‌های تعیین شده از دوران کودکی است اما برخی از افراد دارای طرحواره استحقاق در کودکی لوس نشده‌اند.

یک طرحواره ی استحقاق می‌تواند اصلی باشد؛ همچنین می‌تواند ثانویه باشد که فرد با تسلط بر دیگران یا مجذوب کردن دیگران به دنبال غلبه بر تنهایی و ترس دوران کودکی خود می‌باشد. در هر صورت، این طرح واره منجر به رفتار خودخواهانه و برترانه می‌شود. این گونه افراد برای همدلی و همدردی با دیگران مشکلات زیادی دارند و اصولاً نمی‌توانند عمیقاً با کسی همدردی کنند همچنین در پذیرش محدودیت‌های رفتاری و قوانین با مشکل مواجه می‌شوند.

طرحواره استحقاق یکی از سخت‌ترین طرحواره ها برای درمان به دو دلیل است.

1. مزایای زیادی برای این طرحواره وجود دارد. مردم اغلب نمی‌خواهند سبک زندگی خود را که به آن عادت کرده‌اند، رها کنند. مزایای زیادی برای این طرحواره وجود دارد و فرد به این نوع زندگی عادت کرده است.
2. افراد مبتلا به این طرحواره باور ندارند کاری که انجام می‌دهند ایرادی دارد آنها معتقدند مشکلاتی که دارند به خاطر افراد دیگر است.

افراد دارای این طرحواره و بزرگ منشی اغلب تنها زمانی به دنبال کمک هستند که توسط افراد دیگر در زندگی خود مجبور به کمک شوند. اغلب همسر یا فرزندی که تحت تأثیر رفتار آنها قرار گرفته است.

چگونه طرحواره ی استحقاق ایجاد مشکل می‌کند؟

افرادی که در تله استحقاق هستند، مانند بقیه ما نیازهای عاطفی دارند؛ ممکن است برخی از آنها را از راه‌های سطحی و غیرمستقیم برآورده کنند، اما اساساً احساس تنهایی، افسردگی و عدم برآورده شدن نیاز می‌کنند اما نمی‌دانند چرا، به خصوص اگر در زندگی خود به موفقیت دست یافته باشند.

افرادی که ما با آنها کار کرده‌ایم و دارای این طرحواره هستند، شروع به افسرده شدن می‌کنند، اما دلیل آن را نمی‌فهمند زیرا در شغل یا از نظر مالی به موفقیت‌های زیادی دست یافته‌اند. چیزهایی که قبلاً به آنها انگیزه می‌داد، دیگر آنها را راضی نمی‌کند.

روابط با افراد دچار به این طرح واره متقابل نیست، شرکای افراد دارای این طرحواره به ندرت نیازهای عاطفی خود را برآورده می‌کنند و بنابراین احساس می‌کنند کاملاً تنها، کم ارزش و نادیده گرفته شده‌اند.

اگر این طرح واره بیشتر در طیف خودشیفتگی باشد، شرکا به دلیل تحمیل طرز فکر و سوءاستفاده‌ای که دریافت می‌کنند، می‌توانند از نظر عاطفی کاملاً بی ثبات شوند.

برخی از افراد مبتلا به این طرحواره ممکن است در حرفه خود با مشکل مواجه شوند زیرا دوست ندارند به آنها گفته شود چه کاری انجام دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در نهایت با مشکلات قانونی روبرو شوند زیرا اغلب معتقدند که قانون در مورد آنها اعمال نمی‌شود.

خلع سلاح خودشیفته یعنی کنترل احساسات خود. در این جا چند راهکار برای برخورد با افراد دچار به تله استحقاق پیشنهاد شده است:

1. عاشق کاریزمای کاذب آن‌ها نشوید.
2. منیت و غرور آنها را تغذیه نکنید.
3. مسئولیت احساسات آنها را به عهده نگیرید.
4. از اولتیماتوم استفاده نکنید.

سخن پایانی

طرحواره ها مدل‌هایی هستند که از دوران کودکی با یادگیری و به تدریج شروع به شکل گیری در ذهن کودک می‌کند که با مرور زمان گاه تغییر کرده و اصلاح می‌شوند. اما برخی از این طرحواره ها در بزرگسالی ایجاد مشکل می‌کنند. طرحواره های مختلفی وجود دارد که یکی از رایج‌ترین آنها طرحواره استحقاق است که موضوع این مقاله ما بود.

در این مقاله از سری مقالات مرکز روانشناسی رویای اوج در مورد موضوعاتی چون انواع طرحواره استحقاق و بزرگ منشی و درمان طرحواره استحقاق صحبت کردیم که امیدواریم برای شما مفید بوده باشد. اگر سؤالی در این زمینه دارید در قسمت نظرات مطرح کرده تا در اولین فرصت پاسخ سؤال شما داده شود.