فوبیا چیست و انواع آن کداماند؟
فوبیا چیست ؟ در زندگی روزمره موارد بسیاری برای تقریباً همه ما اتفاق افتاده است که از چیزی یا حیوانی ترسیده یا وحشت کرده باشیم؛ در واقع همه ما احساس ترس را با شدت و اندازههای مختلف از زمان کودکی تا به امروز تجربه کردهایم و ترس احساسی ناآشنا برای ما نیست. ترس یک احساس طبیعی انسان است که کمک میکند انسان قادر باشد جان خود را نجات دهد و میتوان گفت احساس مثبتی است، اما اگر این ترس به وحشت شدید و یا فوبیا از یک موقعیت یا یک شیء تبدیل شود و زندگی عادی فرد را تحت تأثیر قرار دهد تبدیل به اختلال شده و باید درمان شود. فوبیا چیزی بیش از یک ترس ساده است. زمانی ایجاد میشود که فرد شروع به سازماندهی زندگی خود میکند تا از چیزی که از آن میترسد اجتناب کند، خواه حیوان، شیء، مکان یا موقعیت باشد.
در این مقاله قصد داریم به سؤالاتی همچون اختلال فوبیا چیست ؟ انواع فوبیا چیست ؟ علائم فوبیا چیست ؟ و درمان فوبیا چیست ؟ پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
اختلال فوبیا چیست ؟
ترس بخشی عادی از زندگی است و ما با چیزهای زیادی مواجه میشویم که میتواند خطرناک، دردناک یا ترسناک باشد، مانند آتش سوزی، حملات فیزیکی، شرایط آب و هوایی بد یا حیوانات وحشی. این نوع اضطراب بسیار مفید است زیرا در هنگام تهدید به ما هشدار میدهد. ترس آدرنالین و سایر مواد شیمیایی را در خون ترشح میکند و این امر ضربان قلب ما را تندتر میکند، حواس ما را تیز میکند و قدرت فیزیکی ما را افزایش میدهد. این ما را برای چیزی که به عنوان «جنگ یا گریز» شناخته میشود آماده میکند – یا برای زندگیمان بجنگیم یا فرار کنیم.
زمانی که فردی سطوح بالایی از برانگیختگی «جنگ یا گریز» احساس میکند و این در شرایطی است که معمولاً انتظار ندارد این سطح از ترس را احساس کند، به یک «اختلال اضطرابی» تبدیل میشود. فوبیا زمانی ایجاد میشود که ذهن یاد بگیرد موقعیت یا شیء خاصی را با پاسخ ترس «جنگ یا گریز» مرتبط کند.
فوبیا یک ترس بیش از حد و خسته کننده از یک مکان، موقعیت، حیوان و یا شیء است. فوبیا از ترس قابل تمیز دادن است و زمانی بروز داده میشود که شخص احساس خطر بزرگی و اغلب غیر واقعی را نسبت به یک شیء، حیوان و یا یک موقعیت احساس کند.
NHS تخمین می زند که فوبیا شایعترین نوع اختلال اضطراب است. اما فوبیا چیست ؟ فوبیا به عنوان “ترس طاقتفرسا و ناتوان کننده از یک شیء، مکان، موقعیت، احساس یا حیوان” تعریف شده است و آنها را یا به عنوان فوبیای ساده، همچنین به عنوان فوبیای خاص، یا به عنوان فوبیای پیچیده طبقه بندی میکنند.
ترس یکی از پایهایترین احساسات انسان است که در سیستم عصبی برنامه ریزی شده است و مانند یک غریزه عمل میکند. ما در مقاله ” ترس چیست ” به صورت کامل به این احساس پرداختهایم.
انواع فوبیا چیست ؟
فوبیا انواع مختلفی دارد که علائم متفاوتی دارند و همینطور درمانهای متفاوتی نیز برای انواع مختلف فوبیا و بسته به شدت آن در نظر گرفته میشود. در این جا انواع فوبیا را شرح دادهایم:
֎ فوبیای ساده
فوبیای ساده ترس از اشیاء، حیوانات، موقعیتها یا فعالیتهای خاص است. قرار گرفتن در معرض یک شیء یا موقعیت، یک واکنش فوری ایجاد میکند و باعث میشود که فرد اضطراب شدید (عصبی بودن) را تحمل کند یا به طور کامل از شیء یا موقعیت اجتناب کند.
برخی از نمونههای رایج عبارتاند از:
- آکروفوبیا – ترس از ارتفاع – بر اساس جدیدترین نظرسنجی از محققان، ارتفاع، بزرگترین ترس در دنیا است. شایعترین فوبیا است. طبق گزارشها، نزدیک به یک چهارم جمعیت از رفتن به ارتفاعات «بسیار میترسند»، در حالی که 35 درصد دیگر «کمی میترسند».
- آراکنوفوبیا – ترس از عنکبوت – یکی از رایجترین فوبیاها است، زیرا حدود 18 درصد از ما اعتراف میکنیم که از عنکبوتها و پاهای بلندشان وحشت داریم. برخی از مردم حتی نمیتوانند به موجودات هشت پا در تلویزیون نگاه کنند.
- Aviophobia یا Aerophobia – ترس از پرواز – YouGov دریافت که حدود 24 درصد از مردم به نوعی از سوار شدن به هواپیما اضطراب دارند. برخی از افراد نگران مشکلاتی که ممکن است در هواپیما اتفاق بیفتد، هستند، در حالی که برخی دیگر از اضطراب از دست دادن کنترل داخلی و حس پرواز رنج میبرند.
- بسموفوبیا – ترس از پلهها یا شیبهای تند – گزارش شده است که دونالد ترامپ از این فوبیا رنج میبرد. کاملاً شبیه به اقلیم هراسی یا ترس از بالا رفتن از پله است.
- کلاستروفوبیا – ترس غیرمنطقی از فضاهای محدود و تنگ است. تخمین زده میشود که حدود 10٪ از جمعیت دنیا در طول زندگی خود تحت تأثیر کلاستروفوبیا هستند. افرادی که تحت تأثیر کلاستروفوبیا قرار میگیرند اغلب برای اجتناب از فضاهای محدود مانند آسانسورها، تونلها و قطارهای لولهای از راه خود دور میشوند، اما اجتناب از این مکانها ممکن است ترس را تقویت کند.
- کولروفوبیا – ترس از دلقکها – یکی دیگر از ترسهای رایج، 12 درصد از جمعیت از فوبیای دلقکها رنج میبرند.
- دنتوفوبیا – ترس از دندانپزشکان – بسیار رایج است، به نقل از انجمن دندانپزشکی بریتانیا (BDA) که 25 درصد از جمعیت بریتانیا از این مشکل رنج میبرند.
- نیکتوفوبیا – ترس از تاریکی – یافتن آمار قابل اعتماد در مورد نیکتوفوبیا در بزرگسالان سخت است، با این حال، حدود 17٪ از بزرگسالان با چراغ روشن میخوابند و 10٪ از بزرگسالان آنقدر میترسند که حتی برای استفاده از دستشویی از رختخواب بیرون نمیآیند. دادههای YouGov نشان میدهد که افرادی که در اواخر دهه 20 و 30 زندگی خود هستند، به احتمال زیاد هنگام خواب چراغ را روشن میگذارند.
- اورنیتوفوبیا – ترس از پرندگان – این میتواند اشکال مختلفی داشته باشد. برخی از مردم فقط از پرندگان شکاری میترسند، در حالی که برخی دیگر از پرندگان باغی یا حیوانات خانگی مانند طوطیها یا قناریها میترسند. برخی حتی ممکن است حتی از عکس پرندگان نیز ترس داشته باشند.
- تکنوفوبیا – ترس از تکنولوژی – در حالی که کارشناسان معتقدند که همه ما در مواجهه با فناوری جدید حداقل مقدار کمی از عصبیت را متحمل میشویم، دادههای بسیار کمی در ادبیات علمی در مورد فوبیاها و اضطرابهای مرتبط با فناوری وجود دارد. با این حال، برخی از افراد به دلایل مختلف از فناوری یا ابزارهای خاص میترسند.
- توکوفوبیا – ترس از زایمان و بارداری – اگرچه به ندرت، زنانی که این فوبیا را دارند، ترس پاتولوژیک از زایمان دارند و اغلب از باردار شدن و زایمان خودداری میکنند. زنانی که ترس شدید از زایمان دارند اغلب افسردگی یا اضطراب نیز دارند.
- تریپانوفوبیا – ترس شدید از روشهای پزشکی شامل تزریق یا سوزنهای زیرپوستی است و افراد بسیاری از آن رنج میبرند. معمولاً در کودکان شایعتر است و ممکن است با بزرگتر شدن افراد و کسب تجربه بیشتر در مورد روشهای پزشکی و تزریقهای حاوی سوزن کاهش یابد.
فوبیای ساده میتواند در اوایل کودکی، اغلب در سنین چهار تا هشت سالگی شروع شود و معمولاً با بزرگتر شدن کودک خود به خود ناپدید میشود. ترس را میتوان از دیگران آموخت. کودکی که والدینش با ترس و اضطراب نسبت به اشیا یا موقعیتهای خاص واکنش نشان میدهند نیز احتمالاً به آن اشیا با ترس پاسخ میدهند. برای برخی افراد، این فوبیا در بزرگسالی مشکلات زیادی ایجاد نمیکند.
فوبیای ساده در بزرگسالان معمولاً ناگهانی شروع میشود و از فوبیای دوران کودکی ماندگارتر است. تنها حدود 20 درصد از فوبیای ساده در بزرگسالان خود به خود (بدون درمان) از بین میروند. فوبیای ساده به طرق مختلف بر افراد مختلف تأثیر میگذارد. برخی از افراد تنها زمانی که با موضوع ترس خود مواجه میشوند با اضطراب خفیف واکنش نشان می دهند، در حالی که برخی دیگر اضطراب شدید را تجربه میکنند یا حتی میتوانند یک حمله پانیک شدید داشته باشند.
اتفاقات و حوادث ممکن است در زندگی هر یک از ما رخ دهد و ما واکنشی احساسی به این وقایع از خود بروز میدهیم که به آن تروما میگویند. ما در مقاله ” تروما چیست ” به مفهوم و انواع آن میپردازیم.
⇐ علائم فوبیا ساده
علائم فوبیا ساده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترس بیش از حد یا غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت خاص.
- اجتناب از شیء یا موقعیت یا تحمل آن با ناراحتی زیاد.
- اضطراب پیشبینیکننده که شامل عصبی شدن زودتر از زمان در مورد قرار گرفتن در موقعیتهای خاص یا تماس با موضوع فوبیای شما میشود. بهعنوانمثال، فردی که از سگها میترسد ممکن است در مورد رفتن به پیاده روی مضطرب شود زیرا ممکن است سگی را در مسیر ببیند.
- علائم فیزیکی اضطراب یا حمله پانیک. علائم هراس عبارتاند از:
- تپش قلب
- حالت تهوع یا اسهال
- تعریق.
- لرزیدن یا لرزش
- بی حسی یا گزگز.
- مشکلات تنفسی (تنگی نفس).
- احساس سرگیجه یا سبکی سر.
- احساس خفگی میکنید.
اگرچه نمیتوان از بسیاری از فوبیاهای ساده پیشگیری کرد، مداخله و درمان زودهنگام پس از یک تجربه آسیبزا، مانند حمله حیوان، ممکن است از ابتلای فرد به یک اختلال اضطرابی شدید جلوگیری کند.
֎ فوبیای پیچیده
فوبیای پیچیده نسبت به فوبیای ساده ناتوان کنندهتر است زیرا اغلب با ترس یا اضطراب ریشهای در مورد یک موقعیت خاص همراه است. در حالی که علل دقیق فوبیای پیچیده ممکن است ناشناخته باشد، ممکن است توسط تجربیات آسیب زا مانند گیر افتادن در آسانسور، تعقیب شدن توسط یک حیوان یا دیدن حوادث آسیب زا که منجر به ایجاد فوبیا میشود، ایجاد شود.
نمونههای رایج فوبیای پیچیده عبارتاند از:
⇐ آگورافوبیا
NHS آگورافوبیا را به عنوان “ترس از قرار گرفتن در موقعیتهایی که ممکن است فرار دشوار باشد یا اینکه در صورتی که کمک در دسترس نباشد” توصیف میکند. مردم تصور میکنند آگورافوبیا به سادگی ترس از فضاهای باز است، اما در واقع شرایط پیچیدهتری است.
فردی که آگورافوبیا دارد ممکن است از موارد زیر بترسد:
- سفر با وسایل نقلیه عمومی.
- ترک خانه.
- قرار گرفتن در فضاهای باز.
- بودن در مکانهای شلوغ
- ایستادن در صفهای طولانی
- قرار گرفتن در یک فضای محدود.
- تنها بودن در خانه
آگورافوبیا در زنان دوبرابر مردان شایع است. معمولاً بین 18 تا 35 سالگی شروع میشود و بین 1.5 تا 3.5 درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار میدهد.
ما در دنیایی زندگی میکنیم که اکنون بیش از هر زمان دیگری، استرس میتواند بخشی از زندگی باشد و موجب بهم ریختن روند زندگی ما شود. بنابراین ما باید به کمک روانشناسی این استرس را مدیریت کنیم. ما در مقاله ” مدیریت استرس ” به صورت کامل به این موضوع پرداختهایم.
⇐ فوبیای اجتماعی
فوبیای اجتماعی ترس از موقعیتهای اجتماعی است. مؤسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) تخمین زده است که زنان دوبرابر مردان از اضطراب اجتماعی رنج میبرند.
نمونههایی از فوبیای اجتماعی عبارتاند از:
- صحبت در گروه.
- شروع کردن مکالمات
- صحبت کردن با تلفن.
- ملاقات با افراد جدید.
- صحبت با افراد معتبر، مانند صحبت با پزشکان.
- خوردن و آشامیدن در حضور دیگران.
- سفرهای منظم به بیرون، به مغازهها.
- استفاده از توالتهای عمومی
- سخنرانی عمومی (گلوسوفوبیا).
⇐ گلوسوفوبیا
ترس از سخنرانی در جمع است. بسیاری از مردم از صحبت کردن با اتاقی پر از مردم میترسند، و آمار YouGov نشان میدهد که زنان بیش از دوبرابر بیشتر از مردان از صحبت کردن در جمع میترسند.
معمولاً اضطراب اجتماعی از دوران کودکی یا نوجوانی شروع میشود. سن متوسط شروع در اوایل تا اواسط نوجوانی است. بیشتر افراد قبل از رسیدن به 20 سالگی به این بیماری مبتلا میشوند. برخی افراد اضطراب اجتماعی خود را در ارتباط با یک رویداد خاص تشخیص می دهند، بهعنوانمثال به مدرسهای جدید نقل مکان میکنند یا مورد آزار و اذیت قرار میگیرند.
درمان فوبیا چیست ؟
تشخیص فوبیا اغلب میتواند ساده باشد، اگر احساس میکنید علائم یکی از انواع فوبیا را دارید با یک پزشک متخصص مشورت کنید که در صورت تشخیص فوبیا هر چه سریعتر درمان را آغاز کنید.
یکی از خطرات در صورت درمان نشدن فوبیا، بدتر شدن علائم و ایجاد یک مشکل/ مشکلات سلامت روانی دیگر است. بسیاری از فوبیاها را میتوان به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان رسمی برطرف کرد، با این حال، حتی اگر چنین باشد، خطر عود وجود دارد. زندگی در دنیایی پر از ترس در صورت عدم درمان میتواند سخت و خسته کننده باشد.
انواع درمان فوبیا برای مقابله با آن عبارتاند از:
- تکنیکهای خودیاری – مانند تغییر سبک زندگی؛ حضور در یک گروه خودیاری
- مواجهه درمانی – برای غلبه بر ترس مواجهه درمانی بر تغییر پاسخ شما به شیء یا موقعیتی که از آن میترسید متمرکز است. قرار گرفتن تدریجی و مکرر با منبع فوبیای خاص خود و افکار و احساسات مرتبط ممکن است به شما کمک کند تا مدیریت اضطراب خود را یاد بگیرید.
- درمانهای گفتاری – مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) که یک درمان گفتاری است که میتواند به شما در مدیریت مشکلاتتان با تغییر نحوه تفکر و رفتارتان کمک کند. CBT بر یادگیری ایجاد حس تسلط و اعتماد به نفس در افکار و احساسات خود تأکید میکند نه اینکه تحت تأثیر آنها قرار بگیرید.
- دارو: معمولاً برای درمان فوبیا توصیه نمیشود، زیرا درمانهای گفتاری معمولاً مؤثرتر هستند و هیچ عارضه جانبی ندارند. با این حال، گاهی اوقات برای درمان اثرات فوبیا، مانند اضطراب، دارو به صورت کوتاه مدت تجویز میشود. سه نوع دارو برای درمان اضطراب توصیه میشود:
- داروهای ضد افسردگی
- آرام بخشها
- مسدود کنندههای بتا.
در درمان فوبیا ممکن است میزان موفقیت بالایی وجود داشته باشد، بنابراین اگر احساس میکنید نسبت به شیء و یا یک موقعیت خاص فوبیا دارید حتماً از یک متخصص کمک بگیرید.
کمک به دیگران در درمان فوبیا چیست ؟
به عنوان یک والدین، کارهای زیادی وجود دارد که میتوانید برای کمک به فرزندتان برای مقابله با ترسهای خود انجام دهید تا به فوبیا تبدیل نشود. برای مثال:
- در مورد ترسهای آنها آشکارا صحبت کنید – اجازه دهید فرزندتان بداند که همه گاهی اوقات افکار و احساسات ترسناکی دارند، اما برخی بیشتر از دیگران انجام میدهند. مشکل را بی اهمیت جلوه ندهید و فرزندتان را به خاطر ترس تحقیر نکنید. در عوض، در مورد افکار و احساسات فرزندتان صحبت کنید و به او اجازه دهید بداند که شما آنجا هستید تا گوش کنید و کمک کنید.
- فوبیای ساده را تقویت نکنید – از فرصتها برای کمک به کودکان برای غلبه بر ترسهای خود استفاده کنید. بهعنوانمثال، اگر فرزند شما از سگ همسایه میترسد، برای دوری از حیوان مسیر خود را عوض نکنید؛ در عوض، به فرزندتان کمک کنید هنگام ملاقات با سگ با او کنار بیاید و راههای شجاعت را به او نشان دهید. بهعنوانمثال، در حالی که فرزندتان کمی به سگ نزدیکتر میشود، منتظر بمانید و از او حمایت کنید و سپس برای امنیت نزد شما برمی گردد. با گذشت زمان، فرزندتان را تشویق کنید که فاصله را کم کند تا در نهایت بتواند بدون ترس به سگ نزدیک شود.
- الگوی رفتار مثبت – از آنجایی که کودکان با دیدن یاد میگیرند، میتوانید نشان دهید که چگونه در مواجهه با چیزی که فرزندتان از آن میترسد یا از آن میترسید، واکنش نشان دهید. میتوانید ابتدا ترس را نشان دهید و سپس به آنها نشان دهید که چگونه با ترس کار کنند. برای مثال، ممکن است از عنکبوت متنفر باشید. به جای فرار، به آنها نشان دهید چگونه عنکبوت را به بیرون از خانه ببرند.
اگر ترسهای فرزندتان بیش از حد، مداوم به نظر میرسد و در زندگی روزمره اختلال ایجاد کرده، با پزشک خود صحبت کنید تا در مورد اینکه آیا تشخیص و درمان حرفهای لازم است یا خیر مطمئن شوید.
خشم یک احساس طبیعی است و زمانی که به شما کمک میکند از پس مسائل یا مشکلات، چه در محل کار و چه در خانه، برآیید، میتواند یک احساس مثبت باشد. ما در مقاله ” خشم چیست ” به صورت کامل برای شما توضیح دادهایم.
سخن پایانی
اگرچه فوبیا اغلب کمتر گزارش میشود، اما تصور میشود که آمار افراد مبتلا به فوبیا بیش از چیزی است که آمارها نشان میدهد. اما بهتر است بدانید که فوبیا یک اختلال رایج بین مردم است و شما تنها نیستید. همچنین فوبیا اختلالی است که به راحتی درمان میشود بنابراین اگر از اختلال فوبیا رنج میبرید، برای درمان و بالا بردن کیفیت زندگی خود دست به کار شوید.
در این مقاله از سری مقالات مرکز روانشناسی رویای اوج به موضع فوبیا پرداخته شد و به سؤالاتی چون فوبیا چیست ؟ انواع فوبیا چیست؟ علائم فوبیا چیست؟ درمان فوبیا چیست پاسخ دادیم. اگر نکتهای از قلم افتاده است خوشحال میشویم با ما دیگران به اشتراک گذاشته و یا اگر سؤالی در زمینه فوبیا دارید میتوانید در قسمت نظرات آن را با ما مطرح کرده تا کارشناسان ما در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان باشند.
درباره سعیده عزیزمحمدی
سعیده عزیزمحمدی هستم، روانشناس بالینی. ۲۰سال با قصههایی از زندگی مراجعینم زیستم. تجربیاتی از جنس درد و شادی، خنده و اشک، فراز و نشیب... همراه شدم، درمان مراجعینم مرا همراه کرد تا زندگی نزیستهشان را بیافرینم... در کنارتان هستم برای هر فصلی از بودنتان
نوشته های بیشتر از سعیده عزیزمحمدی
دیدگاهتان را بنویسید